Małopolska Pamięta - dotacja dla Gminy Brzeszcze na konserwację pomnika "Ku czci ofiar faszyzmu"

Na rozdanie symbolicznych czeków o łącznej wartości ponad 10 milionów złotych, będących gwarantem dotacji przyznanych przez Sejmik i Zarząd Województwa Małopolskiego, zaproszono beneficjentów 4 konkursów: Ochrona Zabytków Małopolski, Małopolska Pamięta, Mecenat Małopolski i Mecenat Małopolski BIS.

Gmina Brzeszcze, którą podczas spotkania reprezentował Zastępca Burmistrza Łukasz Kobielusz, otrzymała 35 tysięcy wsparcia finansowego z programu "Małopolska Pamięta - zachowanie miejsc pamięci historycznej". Dotacja umożliwi realizację zadania „Konserwacja pomnika ku czci poległych w walce z faszyzmem zlokalizowanego w Parku Miejskim w Brzeszczach”.

Pomnik powstał na przełomie 1966/67 roku. Ma formę dużego (wymiary ok. 250 cm wys. i ok. 170 cm szer. u podstawy) wolnostojącego obiektu  wykonanego ze sztucznego kamienia  na podstawie schodkowej z lastryka.
Układ kompozycyjny, wg autora projektu Tadeusza Kinowskiego, podany od przodu ma przypominać zespolony wysiłek walki przeciwko faszyzmowi, a nachylenie całości kompozycji w jednym kierunku wspomina moment zbiorczego działania w cellu osiągnięcia zwycięstwa nad wspólnym wrogiem. Zwieńczenie pomnika symbolizuje zebrane z pola walki uzbrojenie, symbolizując ideę zakończenia konfliktów - aby nigdy jakakolwiek broń nie musiała być stosowana.

Pomnik upamiętnia mieszkańców Brzeszcz i okolic, którzy byli osadzeni w niemieckich obozach koncentracyjnych i aresztach (wg ustaleń badaczy Państwowego Muzeum Auschwitz Birkenau zidentyfikowano 74 osoby, 27 poniosło śmierć) oraz mieszkańców i mieszkanki (ponad 300 osób), którzy nieśli pomoc więźniom KL Auschwitz, dostarczając żywność, leki, przekazując korespondencję, organizując potajemne spotkania i udzielając wsparcia podczas ucieczek. W 1967 roku Rada Państwa przyznała Miastu Brzeszcze Order Krzyża Grunwaldu III klasy za organizowanie przyobozowego ruchu oporu i za ofiarną pomoc niesioną więźniom obozu.

Przed pomnikiem położona jest pamiątkowa płyta - tablica poświęcona Nieznanemu Żołnierzowi  Płyta pierwotnie wykonana w 1928 r. z granitu, po zniszczeniu w skutek działań wojennych zrekonstruowana i ponownie odsłonięta w 1989 r.

Aktualny stan zachowania pomnika jest bardzo zły. Zniszczenia spowodowane są wieloma czynnikami - m. in. wynikające z wad wykonawczych (powstałych już w momencie wykonania elementów obiektu i późniejszych renowacji) oraz degradacji materiałów mineralnych (wynikających zarówno z wpływu czynników zewnętrznych, jest również zastosowania gorszych materiałów, słabszą jakością wykonania, wadami konstrukcyjnymi oraz zastosowaniem nieodpowiedniej konserwacji czy użyciem nieodpowiednich dodatków.)

Niemal na wszystkich elementach postumentu pojawiają się rysy, pęknięcia i szczeliny, które  z czasem mogą się poszerzać i pogłębiać. Dodatkowo na całej powierzchni postumentu wyraźnie widoczne są rozległe obszary objęte skażeniem biologicznym- wykwity glonów i porostów. Korozja biologiczna związana jest z obecnością mikro i makroorganizmów, których rozwojowi sprzyja wysoka wilgotność i obecność wystarczającej ilości substancji odżywczych
Widoczne są także czarne nawarstwienia na powierzchni. W skład tych nawarstwień wchodzą zanieczyszczenia pyłowe pochodzące z powietrza, w tym sadza i inne substancje smoliste.

Prace konserwacyjne przeprowadzone zostaną na podstawie opracowanego na zlecenie Gminy Brzeszcze przez dyplomowaną konserwatorkę zabytków "Programu prac knserwatorskich i restauratorskich". Planowany termin ich zakończenia to październik 2025 roku.

Mieszkańcy będą mogli zobaczyć odnowiony pomnik podczas listopadowych uroczystości Święta Niepodległości, tradycyjnie organizowanych w Parku Miejskim przy ul. Kościuszki, właśnie przy pomniku "Ku czci poległych ofiar faszyzmu".

 

---