Wizyta w Niżnym Nowogrodzie- relacja

Projekt był finansowany ze środków Fundacji im. Stefana Batorego. Po stronie rosyjskiej koordynatorem było Stowarzyszenie Służenie.

Niżny Nowogród jest dużym miastem w europejskiej części Rosji przy ujściu Oki do Wołgi. Mieszka tutaj 1,3 mln ludzi. To ośrodek przemysłowy, głównie samochodowy (Wołga, Gaz), maszynowy, chemiczny, metalurgiczny, stoczniowy. Założony został w 1221 roku jako gród obronny Księstwa włodzimierskiego. Z czasem stał się dużym ośrodkiem handlowo-kulturowym, a na początku XVII w. jednym z najbogatszych miast Rosji. W latach 1611–1613 był punktem oporu Rosjan w walce z Polską. W 1902 roku odbyła się tu wielka demonstracja robotników przedstawiona w powieści Maksyma Gorkiego „Matka”. W 1932 roku miasto zostało nazwane Gorki, dla uczczenia powrotu z Włoch do Moskwy na zaproszenie Józefa Stalina pisarza Maksyma Gorkiego. Od 1929 roku budowano w mieście wielkie zakłady samochodowe GAZ - Gorkowskij Awtomobilnyj Zawod, we współpracy z amerykańskim Fordem. Powstała nowa modelowa dzielnica mieszkaniowa oraz fabryka. Wielu amerykańskich robotników w tych zakładach zgłosiło się do pracy kierując się lewicowymi sympatiami. Reakcja na kontrast ich wyobrażeń o ZSRR z rzeczywistością napotkaną na miejscu, oznaczała dla wielu zesłanie na Syberię. Obok samochodów terenowych (jak znany w Polsce „gazik”) i ciężarówek, jednym z modeli samochodów wyprodukowanych był GAZ M20 Pobieda, samochód na którego licencji rozpoczęto produkcję samochodów osobowych w FSO na Żeraniu w Warszawie pod nazwą Warszawa M20. W czasie II wojny światowej do miasta ewakuowano fabryki z Kijowa i Leningradu wraz z ich pracownikami. W ten sposób powstała m.in. fabryka motocykli GMZ - Gorkowskij Motocykletnyj Zawod. W latach 1959-1991 Niżny Nowgorod ze względu na przemysł wojskowy był miastem zamkniętym.

W 1990 roku przywrócono tradycyjną nazwę miasta: Niżny Nowogród. (źródło: Wikipedia)
 

Stowarzyszenie Służenie, koordynator projektu ze strony rosyjskiej, zajmuje się aktywizacją społeczności lokalnej, przede wszystkim przez wolontariat i dobroczynność, a także edukacją liderów społecznych, którzy tworzą tzw. TOSy (społeczne samorządy terytorialne), które pracują metodami spójnymi z Centrum Aktywności Lokalnej w Polsce, a nazwane zostały w Rosji Centrami Aktywnych Ludzi. TOSy tworzą aktywni mieszkańcy, którzy chcą działać na rzecz zmian na swoim osiedlu czy nawet bloku. Pracują społecznie, współpracują z samorządem. TOS wybiera Radę Społeczną, która ich reprezentuje. TOSy są rejestrowane w urzędzie miasta i działają zgodnie z przyjętymi przez radę miasta zapisami. Jest to dość nowa forma aktywności mieszkańców w Rosji. Najpopularniejsze działania TOSów to m.in.: czyny społeczne w soboty lub niedziele (porządkowanie terenów na swoich osiedlach), działania dobroczynne na rzecz kombatantów, osób starszych i biednych, nocne patrole społeczne (ustawa zabrania poruszania się po ulicach dzieciom i młodzieży po godz. 22.00), konkursy na najładniejszy ogródek i balkon, zajęcia dla osób starszych, gry streetballa dla dzieci i młodzieży na placach osiedlowych.
 

Mieszkańcy Rosji w większości nie orientują się dokładnie w działaniach tzw. trzeciego sektora, czyli organizacji pozarządowych. W czasie naszego pobytu odwiedziliśmy m.in. Stowarzyszenie Łada, którego misja brzmi „Dojrzewamy razem”. Działania organizacji są kierowane do całej rodziny i wspierane przez pedagogów. Z względu na dużą ilość rozwodów i spadające wskaźniki demograficzne, organizacja realizuje m.in. takie projekty jak: Radość ojcostwa, Telefon dla mam karmiących, Pomoc dla dzieci porzuconych w szpitalu, Wolontariat szkolny dla rówieśników w pogotowiu dla młodzieży. Rosja realizuje od kilku lat politykę prorodzinną, polegającą na zniżkach w przedszkolach i szkołach dla rodzin wielodzietnych, a także pomoc finansową bezzwrotną wypłacaną na drugie dziecko.
 

Bardzo ciekawe okazały się również wizyty u przedsiębiorców. Przykładowo firma ORDER sprzedająca materiały budowlane i farby utworzyła Fundację „Kolorowa Społeczność”, która organizuje warsztaty malowania dla dzieci przebywających w szpitalach, szkołę twórczości dla dzieci zdrowych, warsztaty w szkołach i placówkach dla dzieci niepełnosprawnych, pomoc rodzinom wielodzietnym, zajęcia majsterkowania, warsztaty dla dorosłych, akcje sportowe, upiększanie osiedli (np. malowanie ławek przez mieszkańców). Fundacja posiada biuro, do którego przychodzą mieszkańcy, którzy zgłaszają i wraz z biurem opracowują inicjatywy, które są dofinansowywane przez fundację, a realizowane przez mieszkańców.

Odwiedziliśmy również supermarket, który m.in. organizuje akcje dla honorowych dawców krwi oraz stoiska z książkami „z drugiej ręki”, wspiera kombatantów i osoby starsze, organizuje wystawy prac dzieci z domów dziecka, zbiórki charytatywne „Uratuj maleńkie życie”, finansuje prenumeraty dla osób starszych, weteranów i szkół.

Zaproszeni zostaliśmy również do szkół. Wzruszająca była wizyta w ośrodku dla dzieci głuchych i słabo słyszących. Szkoła zorganizowała dla nich Teatr Piano, który cieszy się wielkim powodzeniem w mieście. Dzięki tej działalności szkoła jest wspierana finansowo przez mieszkańców i firmy. W ramach wizyty odwiedziliśmy także bibliotekę, która współpracuje z TOSem i samorządem realizując wiele projektów aktywizujących. Spotkaliśmy się również z przedstawicielami samorządu lokalnego i administracji państwowej. Podczas seminarium prezentowaliśmy projekty realizowane metodą CAL i współpracę samorządu z organizacjami pozarządowymi.

Wyjechaliśmy z Rosji z wieloma refleksjami i obserwacjami. Dzięki bezpośrednim spotkaniom z Rosjanami, dzieleniu się doświadczeniami w pracy ze społecznościami lokalnymi, mieliśmy możliwość spojrzenia na Rosję przedstawianą w mediach z zupełnie innej perspektywy, zwłaszcza jeśli chodzi o mieszkańców, animatorów społecznych. Bezpośredni kontakt z ludźmi ukazał, jak autentyczne są ich działania animacyjne i dobroczynne. Przebieg i rezultaty całej wizyty oceniam bardzo wysoko, zarówno pod kątem merytorycznym, jak i organizacyjnym. Można było dostrzec wiele podobieństw w działaniach animatorów społecznych Polsce i Rosji, zwłaszcza, że nam wszystkim bliska jest metoda aktywizacji lokalnej CAL. Dzięki wizycie w Niżnym Nowgorodzie na nowo spojrzałam również na ideę dobroczynności. Dobro-czynność, czyli czynienie dobrych uczynków, a przy tym wykonywanie ich bezinteresownie, otwiera na drugiego człowieka, na jego potrzeby - zarówno duchowe, jak i materialne. Myślę, że u nas w Polsce, poprzez stosowane słownictwo np. „działalność charytatywna, filantropia, fundraising”, zgubiliśmy znaczenie prostych słów, tak ważnych i ich głębi – dobro, czynienie dobra, życzliwość, szacunek, pomoc potrzebującym. Dlatego tym bardziej zaskakujące było szerokie spektrum działań dobroczynnych realizowanych przez odwiedzane przez nas instytucje, organizacje oraz firmy. Wielkie wrażenie wywarło przede wszystkim autentyczne oraz płynące z głębi serca i duszy czynienie dobra na rzecz drugiego człowieka i innych mieszkańców.

Teresa Jankowska
Burmistrz Brzeszcz